Voor Pieter Vlaar van Vertify is het glashelder: bodem en water zijn de komende jaren dé kernthema’s in de agrarische sector. “De druk op de sector is groot. We moeten uitspoeling van stikstof en fosfaat verminderen, gewasbeschermingsmiddelen terugdringen, de biodiversiteit verbeteren en tegelijkertijd de bodem- en waterkwaliteit versterken. Dat vraagt om een integrale aanpak.”
Experimenteren met concrete oplossingen
Een voorbeeld van die aanpak is het projectplan Experimenteerlocatie Water, Bodem & Biodiversiteit NHN, gericht op de open teelten. In dit vijfjarige programma ontwikkelen elf agrarische ondernemers – van Texel tot de Kop van Noord-Holland – een systeem waarmee waterkwaliteit, bodembeheer en biodiversiteit aantoonbaar en duurzaam kunnen worden verbeterd. Akkerbouwers, veehouders, vollegrondsgroentetelers en bollentelers bundelen hun kennis en ervaring om de uitdagingen rond klimaatverandering, duurzaamheid, waterkwaliteit en bodemvruchtbaarheid samen aan te pakken.
Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit stelt 17 miljoen euro beschikbaar voor dit soort pilots. Of Noord-Holland Noord daarbij zit, is nog onzeker. Vlaar: “Er zijn veel aanvragen, maar ik heb goede hoop dat we van start kunnen.”
Monitoren, bijsturen en verbeteren
Een structurele oplossing begint bij goed inzicht. Daarom wordt gewerkt met de ‘plan-do-check-act’-aanpak. “In Noord-Holland Noord werken we vaak met een langjarig teeltplan in een roulerend bouwplan,” zegt Vlaar. “Het is cruciaal dat we dat behouden, maar dan wel in een systeem dat voortdurend monitort en verbetert. En dat zonder het verdienvermogen van de boer uit het oog te verliezen.”
Daarbij worden ook de Bodemindicatoren voor Landbouwgronden in Nederland (BLN 2.0) ingezet. Deze geven agrariërs inzicht in belangrijke bodemkenmerken, zoals het waterbufferend vermogen, nutriëntenbeheer en biodiversiteit. “Zo krijgt een boer een integraal beeld van zijn perceel en kan hij gericht knelpunten aanpakken.”
Technologie als versneller
Met het BedrijfsBodemWaterPlan krijgen boeren per perceel inzicht in passende maatregelen. De BiodiversiteitsMonitor maakt biodiversiteit meetbaar en inzichtelijk. Daarnaast worden innovatieve technieken ingezet, zoals de laserweeder, die onkruid mechanisch bestrijdt en het gebruik van chemische middelen vermindert.
Een belangrijke proeftuin is de Experimenteerlocatie in Anna Paulowna, op het akkerbouwbedrijf van Klaas Schenk. In het kader van het project Zoetwaterboeren ontwikkelde hij een circulair watersysteem dat regenwater opslaat in natte periodes en inzet tijdens droogte. “Op jaarbasis valt er genoeg regen, maar het moet wel beschikbaar zijn op het juiste moment,” stelt Schenk. Door peilgestuurde drainage, druppelirrigatie en continue monitoring met sensoren, satellieten, drones en gewas- en bodemmonsters stemt hij het water- en nutriëntengebruik nauwkeurig af. “Zo werken we gericht en efficiënt.”
Van pilot naar praktijk
De kennis die Schenk opdoet, wordt direct toegepast op andere bedrijven in de regio – de zogenoemde satellietlocaties. “Zo brengen we innovaties snel naar de praktijk,” aldus Vlaar. “We kunnen het ons niet veroorloven om 10 tot 15 jaar te wachten op grootschalige toepassing. De urgentie is te groot.”
Ook Dolf Ursem van UZ Vegetables in Heerhugowaard onderschrijft die noodzaak. “We willen niet alleen zelf inzicht krijgen, maar ook laten zien wat we doen en waarom het werkt. De sector krijgt vaak kritiek, ook als die onterecht is. Met dit project kunnen we ons verhaal onderbouwen met data.”
Klaar voor de volgende stap
De komende vijf jaar werken agrarische ondernemers aan een systeem dat hun inzet voor betere waterkwaliteit, bodemgezondheid en biodiversiteit zichtbaar en meetbaar maakt. Zodra de subsidie wordt toegekend, start de Experimenteerlocatie Water, Bodem & Biodiversiteit NHN officieel.
De ambitie is duidelijk: met kennis, technologie en samenwerking laat de sector zien dat structurele verbetering mogelijk is – zelfs in droge voorjaren als dit.
26 juni: Open Huis Zoetwaterboeren
De Open Dag van project Zoetwaterboeren staat dit jaar gepland op donderdag 26 juni. Het project is in zijn afrondende fase: alle werkzaamheden zijn uitgevoerd en het watermanagementsysteem draait. Deze keer zal dan ook de nadruk liggen op het delen van ervaringen die de afgelopen drie jaar zijn opgedaan over duurzaam waterbeheer in de agrarische praktijk. Aan de hand van inzichten en resultaten uit het project krijgen bezoekers we praktische handvatten om als watermanager zelf aan de slag te gaan.
Zet deze dag alvast in je agenda! Kijk hier voor meer informatie.
