Bureau Youngworks is gespecialiseerd in de belevingswereld van jongeren en weet hoe jongeren dromen, werken, voelen, proeven. In het project Go Go Greenhouse leren adviseurs van het bureau tijdens een serie van vier workshops aan ondernemers uit de tuinbouw hoe ze beter met jongeren kunnen omgaan en hoe ze jongeren kunnen laten zien dat de glastuinbouw een interessante en kansrijke werkgever is met vele mogelijkheden. Adviseur Yvonne van Sark deelt de 10 belangrijkste tips om jonge mensen aan boord te houden.
1. Laat jongeren het grotere plaatje zien
Laat aan scholieren zien wat er allemaal gebeurt in jouw tuinbouwbedrijf. Vaak komen ze op zaterdag voor het pellen van bollen of iets vergelijkbaars. Ze lopen dan vanuit de kantine naar de werkplek en terug en hebben geen idee van alle andere facetten van het bedrijf. Laat dus op de eerste werkdag het hele bedrijfsproces zien, zodat de jongeren begrijpen op welke manier hun werk daaraan bijdraagt.
2. Geef een peptalk aan het begin van de dag
Een veelgehoorde opmerking is dat de jeugd moeilijk aanspreekbaar is. Ze hebben oortjes in, zeggen alleen hallo bij binnenkomst en hebben verder enkel aandacht voor hun telefoon. Hoe maak je dan connectie? Spreek ze aan op hun groepsgevoel en houd net als een voetbalcoach een korte peptalk voor de groep voordat jullie beginnen. ‘Jongens, dit en dit is wat er vandaag moet gebeuren. Daarvoor hebben we elkaar nodig, hoe gaan we dat met elkaar fixen?’ Aan het einde van de dag is het net zo goed om even voor de groep te gaan staan en feedback te geven op hoe het werk is gegaan. Bijvoorbeeld: ‘Ten opzichte van drie weken geleden is de snelheid omhooggegaan, of vandaag hebben we zoveel geoogst of geplant’. Door ze aan te spreken als groep, vergroot je bovendien het groepsgevoel.
3. Breng een spel- of competitie-element aan
Jongeren houden van een challenge. Zeg aan het begin van de shift: ‘Jongens, we hebben vandaag een uitdaging voor jullie. Als het jullie lukt om de gemiddelde score van vorige week te verbeteren, dan heb ik een mooie beloning voor jullie’. Of: ‘Denken jullie dat we het record van vorig jaar kunnen verbeteren?’ Of iets anders vergelijkbaars. Benoem en beloon goede prestaties. Voor beloningen geldt: onverwachts en achteraf werkt het beste.
4. Geef complimenten
De meeste teamleiders zijn geneigd om veel energie te stoppen in een medewerker die regelmatig te laat komt, veel op zijn of haar mobiel kijkt of kletst met collega’s. Daardoor worden vaak de jongeren die er altijd zijn en het goed doen, over het hoofd gezien. Onder het mom van ‘als je niets van me hoort, is het goed’. Jongeren zijn heel gevoelig voor complimenten en wat anderen van ze vinden. Dus geef die aandacht. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik zie dat je netjes werkt, je bent goed bezig.’ Of: ‘Ik zag dat je die collega hebt geholpen, wat fijn dat je dat hebt gedaan.’
5. Beloon trouwe bijbaners
Zijn er jongeren die al lang voor je werken als bijbaner? Beloon ze dan door ze meer taken te geven, met net iets meer status en een iets hogere vergoeding. Kijk welke talenten ze hebben en speel daar op in. Geef ze bijvoorbeeld de verantwoordelijkheid om nieuwe jongeren in te werken. Laat zien dat ze kunnen doorgroeien. Het uitbesteden van taken geeft jou als ondernemer weer de gelegenheid om andere zaken op te pakken.
6. Onthoud dat het puberbrein anders werkt
Jongeren die met een bijbaan aan de slag gaan, is het vaak de eerste keer dat ze werkervaring opdoen. Ze zijn onervaren en hebben meer structuur nodig. Houd er dus rekening mee dat je als werkgever of teamleider meer begeleiding moet geven dan je zou denken. Realiseer jezelf ook dat jongeren een puberbrein hebben dat mentaal en cognitief nog in ontwikkeling is. Ze moeten nog leren plannen en overzicht houden. Pas op dat je hun vaardigheden dus niet met een volwassen blik beoordeelt.
7. Laat iets meer van jezelf zien
Als ondernemer zoek je naar loyaliteit. In de piek van het seizoen moet je ervan op aan kunnen dat jongeren komen opdagen in plaats van dat ze naar een festival gaan. Loyaliteit krijg je als je die zelf geeft. Investeer daarom in een goede band en zorg voor een sfeer die de teamspirit ten goede komt. Wat daarbij kan helpen, is iets meer van jezelf laten zien. Deel iets over wat je blij maakt, vertel een anekdote of laat zien dat je fan bent van AZ en uitkijkt naar de wedstrijd van morgen. Praat over onderwerpen die jou met hen verbinden. Muziek kan daarbij helpen, net als humor. Jongeren willen graag gezien worden. Dus kom terug op iets dat ze je vorige week hebben verteld. Laat merken dat je onthouden hebt dat ze iets hebben gedeeld over hun hobby of thuissituatie. Als teamleider ben jij degene die de kloof naar de andere generatie kan overbruggen. Bewaak daarbij wel je professionele grenzen. Je bent leidinggevende, dus ga het niet in jongerentaal zoeken, maar laat zien waaraan je plezier beleeft. Zo kunnen de jongeren zich meer relateren tot jou en voelen ze zich erkend.
8. Besteed je sociale media uit aan de jongeren zelf
Planten, bloemen en groenten zijn producten waar je prima van alles over kunt laten zien op sociale media. Doen! Maar laat dat de jongeren vooral zelf oppakken. Ga met ze in gesprek over wat je het beste kunt delen over het werk in jouw bedrijf. Vraag wat onderwerpen zijn waarvan hun vrienden en vriendinnen ook enthousiast raken. En laat ze vervolgens zelf de foto’s en filmpjes voor Instagram en TikTok maken.
9. Introduceer het roze koeken plan
Vier de goede momenten met elkaar. Dat hoeft niet ingewikkeld. Trakteer bijvoorbeeld eens op roze koeken als jouw jongeren topwerk hebben geleverd. Het mooie is dat zulke kleine gebaren heel goed werken voor de motivatie en teamspirit van jongeren en voor hun zelfbewustzijn.
10. Zie jongeren als meer dan goedkope arbeidskrachten
Realiseer je dat investeren in de jongste generatie direct van invloed is op je imago. Als een jonge medewerker een leuke, leerzame tijd bij jou heeft, zal hij of zij dat niet gauw vergeten. Omgekeerd hebben negatieve ervaringen eveneens veel impact. Jongeren zullen hun vrienden draag immers alleen voordagen aan een werkgever als ze het er zelf naar hun zin hebben. Zie jonge werknemers dus als meer dan goedkope arbeidskrachten. Investeer in de nieuwe generatie. Op korte termijn lukt het beter op om ze langer aan je te binden, op lange termijn vind je jonge talenten die staan te trappelen om na hun studie bij jou aan de slag te gaan.
Ook meedoen aan Go Go Greenhouse?
Een nieuwe ronde workshops start als er genoeg aanmeldingen zijn. Dat kan al vanaf ongeveer 7 deelnemers. Ondernemers die nieuwsgierig zijn hoe Go Go Greenhouse voor hun kan werken, kunnen een berichtje sturen naar: GoGoGreenhouse@GlastuinbouwNederland.nl.
Wat zijn de ervaringen van deelnemers aan Go Go Greenhouse?
Sil van Eijk: ‘De tips die we gekregen hebben, helpen echt in de praktijk’
Sil van Eijk van tulpenbedrijf Niels Kreuk BV uit Andijk was een van de deelnemers aan de workshops van Go Go Greenhouse. “Ons bedrijf is ingericht om gemengde tulpenboeketten te maken, die we bij voorkeur exportklaar aan onze klanten leveren. Ook wij zijn dus een seizoensgebonden bedrijf. In de winterperiode hebben wij ruimte voor tijdelijke medewerkers die part- of fulltime bij ons komen werken om boeketten te maken en in de zomer zoeken we scholieren die willen helpen met bollen pellen. Normaal zijn er per seizoen ongeveer 25 tot 30 scholieren bij ons aan het werk. De meesten daarvan keren jaarlijks terug, maar elk jaar is er weer plaats voor nieuwe scholieren van 13 jaar of ouder.’’
Sil had hoge verwachtingen van het programma en die zijn volledig uitgekomen. “We hebben meegedaan om jongeren te motiveren voor een langere carrière in onze sector en het bloembollenbedrijf niet alleen te zien als bijbaantje. Tijdens de workshops hebben we goede uitleg gekregen over hoe het puberbrein werkt en hoe dat anders is dan het volwassen brein. We kregen het advies om de scholieren het hele proces van ons bedrijf te laten zien, zodat ze ontdekken dat het uit meer bestaat dan alleen bollen pellen of boeketten maken. Ook hebben we tips gekregen voor hoe je het beste kunt communiceren met scholieren. Vraag ze bijvoorbeeld niet wat ze na hun werktijd gaan doen; dat vertellen ze niet graag aan hun werkgever. We proberen zulke tips toe te passen en de werksfeer in de schuur is inderdaad beter. Het pakt tot nu toe goed uit.’’
Jan Mantel: ‘Genoeg stof om over na te denken’
Mantel VOF in Grootebroek is een modern familiebedrijf dat zich al 4 generaties bezighoudt met de teelt van tulpen. Een van de eigenaren is Jan Mantel. ,,We hebben ons aangemeld voor dit traject, omdat we meer met scholieren willen werken en merkten dat we de aansluiting misten. Elke winter lopen er zo’n 10 tot 15 scholieren bij ons rond in de bloemenproductie en in de zomervakantie ook zoiets voor het bollen pellen. Het is over het algemeen lastig om genoeg jongeren te vinden. Vroeger kwamen jongeren een aantal weken werken om geld te verdienen voor hun vakantie. Dat is tegenwoordig anders. Scholieren hebben vaak al baantjes bij de supermarkt en een druk programma. Je moet dus als werkgever wat meer flexibiliteit tonen om ze te behouden voor je bedrijf.’’
Jan vond het nuttig om mee te doen aan de workshops. ,,We proberen de scholieren beter te betrekken bij de gehele bedrijfsvoering en laten zien dat wat ze doen onderdeel is van een groter geheel. Het was ook fijn om tijdens de workshops te kunnen spreken met andere ondernemers en te horen hoe zij dingen aanpakken. Sommigen gaven bijvoorbeeld scholieren die al langer bij het bedrijf werken de verantwoordelijkheid om andere scholieren aan te sturen. Dat doen wij nog niet, maar dat is wel iets om over na te denken.’’
Kees Grent: ‘We leggen de jongeren nu het hele proces uit’
Plantenkwekerij Gitzels B.V. in Wervershoof is een landelijke speler in het leveren van jonge planten aan vollegrondsgroentetelers en opkweekdiensten voor zaad- en veredelingsbedrijven. Dankzij moderne opkweeksystemen heeft het bedrijf zich de afgelopen 25 jaar ontwikkeld tot één van de belangrijkste kwekers van koolplanten, zoals bloemkool, broccoli en witte kool. Daarvan worden er jaarlijks zo’n 160 miljoen opgekweekt. Bedrijfsleider Kees Grent kan daarbij al jarenlang vertrouwen op de vaste hulp van 8 tot 12 scholieren die elke zaterdag en in de vakanties komen helpen. Maar een aantal van die jongeren gaat de komende tijd afzwaaien, omdat ze het bedrijfsleven ingaan of gaan studeren.
“Omdat we steeds meer hoorden dat het moeilijk is om jeugd te vinden voor een bijbaan, hebben we ons aangemeld voor de Go Go Greenhouse workshops. Een van de punten die naar voren kwamen in de bijeenkomsten, was dat het belangrijk is om ze goed uit te leggen hoe het hele proces in elkaar zit en waarom ze dingen op een bepaalde manier moeten doen. We nemen de bijbaners daarom nu bijvoorbeeld ook mee naar de tuinder waar we ons materiaal aanleveren om te laten zien wat daar gebeurt.”
Een ander leerpunt uit de workshops was de communicatie met de jonge generatie. “We hebben onder andere het advies gekregen om filmpjes te maken van ons bedrijf en die op sociale media te plaatsen om de jeugd te laten zien wat er allemaal gebeurt. Daar zijn we eerlijk gezegd nog niet mee aan de slag zijn gegaan, omdat er ineens vanzelf weer nieuwe aanwas kwam, maar dat is iets wat we wel willen gaan oppakken.”
