De Europese en Nederlandse overheid stellen steeds strengere eisen aan het gebruik van chemische gewasbescherming in de bloembollenteelt. Vanaf 2030 moeten bollenkwekers het bijna helemaal zonder chemische middelen stellen. Rob Brekelmans, programmanager Fieldlab Bol: “Met dit project willen we de telers het vertrouwen geven dat ze het gebruik van gewasbescherming kunnen verminderen met behoud van goede opbrengsten. Iedere teler zijn eigen aandachtsveld. Dat kan zijn op het gebied van water, gezonde bodem of het virusvrij houden van de teelt zonder gebruik van insecticiden. Bedrijven kiezen wat bij hen de meeste aandacht vraagt en passen de teelt aan op praktijkschaal. In dit project werken we volgens het open source-principe: deelnemers delen hun ervaringen en iedereen kijkt bij elkaar mee.”
Niet meer vanzelfsprekend
In totaal doen dertien kwekers uit het noordelijk zandgebied mee met het project Fieldlab Bol. Daarnaast zijn agrarisch onderzoekscentrum Vertify, Vonk en Hogeschool Inholland en twee brancheorganisaties aangehaakt. Een van de deelnemende bollentelers is Teeuwen & Zn uit Breezand. Op 90 hectare landbouwgrond telen ze hier voornamelijk tulpen en zantedeschia’s, plus narcissen, krokussen, alliums en irissen. Mark Teeuwen draait al van jongs af aan mee in het familiebedrijf en zag de houding tegenover chemische gewasbeschermingsmiddelen door de jaren heen veranderen. “Middelen die generaties voor ons gebruikten, zullen we nu niet meer toepassen. Op een gegeven moment kom je erachter dat het zo niet verder kan.”
Bij Teeuwen & Zn zijn ze al geruime tijd bezig om het teeltsysteem te vernieuwen en daardoor minder afhankelijk te worden van chemische gewasbescherming. Mark Teeuwen is vol vertrouwen dat dit gaat lukken. “Onze generatie gaat op dit vlak de grootste omslag maken. Niet omdat de wet ons daartoe verplicht, maar omdat we het zelf willen. Deze regio drijft op de bollenteelt. Als ondernemer hebben we een maatschappelijke verantwoordelijkheid in die zin dat ook de generaties die na ons komen hier bollen moeten kunnen telen.”
Proefbed voor onderzoek
Bestrijdingsmiddelen worden vaak curatief ingezet om te voorkomen dat gewassen ziek worden. De uitdaging is gewassen ook zonder chemie gezond te houden. Binnen Fieldlab Bol is de aandacht bij Teeuwen & Zn er vooral op gericht hoe ze een natuurlijke manier de bodem gezond en vitaal kunnen houden. Mark Teeuwen: “Een van de oplossingen die we onderzoeken, is het toevoegen van goede schimmels aan de bodem. Het idee is dat de foute schimmels dan geen kans meer krijgen. Voor het onderzoek hebben we een proefbed aangelegd met verschillende schimmelsoorten. Daarnaast testen we met het gebruik van biologische middelen. In hoeverre gaat dit ten koste van de weerbaarheid van de gewassen? Onderzoekers van Vertify monitoren wekelijks de effecten, zodat wij ons kunnen focussen op de dagelijkse bedrijfsvoering.”
Aan de knoppen draaien
2030 klinkt ver weg, maar is dichterbij dan het lijkt. “In de bollenteelt heb je wel veertig knoppen om aan te draaien,” legt Mark uit. “Ondertussen kan ik in ieder teeltseizoen hooguit een paar variabelen veranderen. Zorgt een aanpassing niet voor het gehoopte effect, dan zijn we alweer een jaar verder.”
Daarbij komt dat de overstap naar biologische bollenteelt in het algemeen gepaard gaat met hogere kosten, onder andere vanwege het grote aandeel handwerk. “En dat terwijl de bedrijfskosten de afgelopen jaren al sterk zijn toegenomen, zoals energie en arbeid,” verzucht Mark. “Dus ja, het is een uitdagend en lastig proces. Maar ook enorm leuk om samen oplossingen te vinden en stappen te zetten. Dat motiveert onwijs. En als we het even niet meer zien zitten, is Rob daar om ons een duwtje in de rug te geven.”
Over de streep
Mark is blij met de inbreng van Vertify en de aangesloten onderwijsinstellingen, maar het grootste voordeel van Fieldlab Bol is toch wel de uitwisseling van ervaringen met andere telers. “We kunnen bij elkaar in de keuken kijken, hebben een WhatsApp-groep waarin we van alles delen en sturen elkaar filmpjes en allerlei andere informatie. Ook komen we met enige regelmaat bij elkaar.” Alleen door samen te werken is het mogelijk om een dergelijke ingrijpende verandering zo snel te maken, weet Mark. “Met deze koplopergroep willen we laten zien dat je als teler èn vooruitstrevend èn winstgevend kunt zijn. Hopelijk kunnen we zo ook andere bloembollentelers over de kunnen streep trekken om sneller over te schakelen op schone teelt.”
