“Het was best spannend,” vertelt Vince Kaandorp, projectleider bij Deltares. “We hebben hier een Aquifer Storage and Recovery-systeem aangelegd: water opslaan in de ondergrond en het in droge periodes weer terugwinnen. In de akkerbouw is dat nog relatief nieuw. Er lagen geen kant-en-klare handleidingen, dus we moesten goed onderzoeken op welke diepte de ondergrond geschikt is, hoe we het water moesten voorzuiveren en hoeveel we kunnen opslaan.”
Op 23 meter diepte bleek een laag grof zand ideaal. “We zijn er trots op dat we daar nu het eerste water, met een capaciteit van 8 m³ per uur, kunnen infiltreren.”

Van drainagewater naar waardevolle bron

Het circulaire watersysteem is in project Zoetwaterboeren ontwikkeld in samenwerking tussen Vertify, Deltares, Wageningen University & Research, Pipelife en akkerbouwer Klaas Schenk. Het systeem bestaat uit regelbare drainage waarmee zoet water wordt ‘geoogst’, een bovengrondse buffer van 1.000 m³ en een zuiverings- en infiltratiesysteem voor opslag in de ondergrond. Kaandorp: “De grilligheid van de neerslag is een uitdaging. Door neerslagpieken tijdelijk op te slaan in de percelen en in de bovengrondse buffer, verwachten we dat we het grootste deel van het winterse neerslagoverschot ondergronds kunnen opslaan. Deze winter testen we of dat inderdaad lukt.”

Deltares-onderzoeker Niels Mulder werkte aan de technische uitwerking en online monitoring van het systeem. “Van ontwerp naar uitvoering was geen kwestie van even een leverancier bellen,” zegt hij. “Het is een innovatief systeem, dus door de aanleg en het testen leren we voortdurend. Met het online meetsysteem kunnen we nu live volgen hoeveel water wordt opgeslagen en wat het effect is op het grondwatersysteem.”

Voorbereid op de toekomst

Hoeve Lotmeer ligt vier meter onder NAP, midden in een zeekleipolder waar de toekomst van de voedselproductie onder druk staat. Tijdens langdurige droogte trekt brakke kwel op richting de wortelzone en wordt zoet water schaarser. Daarnaast staat de akkerbouwsector voor de uitdaging om de waterkwaliteit te verbeteren om doelen uit de Kaderrichtlijn Water te halen. Door drainagewater op te vangen en op te slaan, neemt de afvoer van nutriënten naar het Amstelmeer af.

Klaas Schenk ziet de voordelen duidelijk: “Het mes snijdt aan twee kanten. We hebben geen extern zoet water meer nodig en tegelijkertijd verkleinen we de impact van ons bedrijf op de omgeving. Met dit circulaire watersysteem proberen we perspectief te bieden voor de akkerbouw van de toekomst, waarin klimaatverandering en waterkwaliteit steeds grotere uitdagingen zijn.”