Ook bij een optimale bemesting en maximale nutriëntenbenutting kunnen bij intensieve teelten verliezen naar het oppervlaktewater optreden. Het zuiveren van drainagewater is dan een aanvullende maatregel. Door een aangepast drainagesysteem aan te sluiten op een ingegraven filter met houtsnippers en ijzerzand wordt de belasting van het ontvangende oppervlaktewater sterk verminderd.
De houtsnippers stimuleren bacteriën die van nature in het grondwater voorkomen en zorgen zo voor de afbraak van nitraat. Ijzerzand – een restproduct uit de drinkwaterbereiding – staat bekend om zijn vermogen om fosfaat uit drainagewater af te vangen en vast te leggen.
Praktijkproef op Hoeve Lotmeer
Deltares-expert Stefan Jansen kijkt tevreden terug op de eerste resultaten: “Uit vooronderzoek bleek dat op dit bedrijf zowel nitraat als fosfaat via de drains naar het oppervlaktewater stroomde. Dat bracht ons op het idee om houtsnippers en ijzerzand te combineren.”
Op Hoeve Lotmeer werken Vertify, Deltares, Wageningen University & Research (WUR), Pipelife en akkerbouwer Klaas Schenk samen binnen het project Zoetwaterboeren. Een belangrijk doel van dit project is het verkleinen van de milieu-impact van de akkerbouw.
Combinatie voorkomt neveneffecten
De combinatie van houtsnippers en ijzerzand heeft extra voordelen. Jansen licht toe: “In eerdere tests met alleen houtsnipperfilters zagen we dat naast nitraatafbraak ook sulfaatafbraak optrad, waarbij schadelijk sulfide kan ontstaan. De bufferende werking van ijzerzand vermindert dit effect sterk. Bovendien kan bij de eerste doorspoeling fosfaat uit houtsnippers vrijkomen; in dit gecombineerde filter wordt dat fosfaat direct weer vastgelegd.”
De eerste praktijktests vonden plaats in januari en februari 2025. Gedurende ruim een maand werd vrijwel al het uitspoelende nitraat en fosfaat uit het drainagewater verwijderd. Door het relatief droge voorjaar stopte de drainageafvoer daarna vroegtijdig. Het filter ligt klaar voor een nieuwe meetronde in de winter van 2025–2026.
Goedkope en laagdrempelige maatregel
Zodra de drainageafvoer weer op gang komt, blijven de onderzoekers het filter monitoren om meer inzicht te krijgen in de werking op langere termijn. Jansen: “We begrijpen steeds beter waar en hoe we deze methode het beste kunnen inzetten. Bij teelten zoals bloembollen, aardappelen, uien en veel groentesoorten is het lastig om nitraatuitspoeling volledig te voorkomen. Een houtsnipper-ijzerzandfilter is dan een goedkope, laag-technologische maatregel. Met weinig ruimtegebruik beschermt het filter het oppervlaktewater en draagt het bij aan het behalen van de doelen van de Kaderrichtlijn Water.”
Meer weten? Greenport NHN volgt de verdere ontwikkelingen binnen het project Zoetwaterboeren op de voet en deelt de resultaten met ondernemers in de regio.
