Om antwoord te vinden op deze vraag gingen Jeroen Noot (Greenport NHN) en Pim Sturm (Loonbedrijf Sturm-Jacobs) vanuit Fieldlab Waterstof in Agri langs bij fabrikanten JCB (Engeland) en Fendt (Duitsland). Daarnaast bezocht programmamanager Wouter Veefkind de Agritechnica in Hannover, waar hij zich oriënteerde op toepassing van waterstoftechnologie in agrarische voertuigen en machines. Hieronder een samenvatting van hun bevindingen.

Van brandstofcel naar waterstofverbranding

Duurzame innovatie was één van de hoofdthema’s op Agritechnica. Voor een deel gaat het dan om de ontwikkeling van accu-elektrische voertuigen en machines. Maar fabrikanten innoveren ook volop met waterstof, zag Veefkind in Hannover. Voor een deel gaat het om trekkers die zijn uitgerust met een waterstof brandstofcel. In een waterstof brandstofcel reageert waterstof met zuurstof en zo ontstaat er elektriciteit dat via de accu van ervoor zorgt dat je kunt rijden.

Het is een uitstootvrije oplossing die echter als nadeel heeft dat een brandstofcel een complexe en relatief dure technologie. Steeds vaker zetten de fabrikanten daarom in op waterstofverbranding, In plaats van waterstof en zuurstof met elkaar te laten reageren, wordt waterstofgas verbrand in de cylinder van een motor. “Dan heb je nog steeds wat Co2-uitstoot,” zegt Veefkind: “Maar dit kun je heel ver reduceren. Tot 85% emissiereductie is mogelijk.”

Elke fabrikant werkt op z’n eigen manier aan duurzame oplossingen. Zo kijken ze bij New Holland vooral naar energiebronnen die doorgaans beschikbaar zijn op het agrarische bedrijf, zoals aardgas en wind- en zonne-energie. Fendt, Steyr en Deutz zetten zwaar in op de ontwikkeling van waterstoftrekkers en allerlei hybride varianten, terwijl John Deere zich richt op methanol en ethanol (wat veel in de VS wordt geproduceerd).

Zo zijn er best wat verschillen tussen fabrikanten, afhankelijk van hun locatie. Toch is er volgens Veefkind een duidelijke trend. Namelijk dat fabrikanten steeds meer de focus verleggen van waterstof-elektrisch naar waterstofverbranding. “In die zin is het jammer dat overheden nog altijd sterk sturen op volledig ‘emissieloos’. Zo maken ze het de markt heel moeilijk. Wanneer uitstootvermindering meer ruimte krijgt, krijg je veel meer mogelijkheden.”

Kijkje achter de schermen

Afgelopen najaar kregen Jeroen Noot en Pim Sturm een kijkje achter de schermen bij JCB en Fendt. JCB heeft de nodige ervaring opgedaan met accu-elektrische aandrijving. Noot: “Dat werkt prima voor lichte trekkers, maar deze techniek is niet geschikt voor zwaar materieel. Je hebt dan veel te grote accu’s nodig. Terwijl je ook tegen problemen oploopt met het laden van de accu, zeker op afgelegen plekken. De inzetbaarheid is beperkt tot lichte werkzaamheden rond het erf en in stedelijk gebied. Voor het zware werk komt waterstof komt in beeld.”

Op basis van wat ze te horen kregen, trekken Noot en Sturm de conclusie dat de brandstofcel voor agri voorlopig geen praktische oplossing is. Afgezien van de kwetsbaarheid, is ook de prijs een punt. Sturm: “Alleen de brandstofcel kost al bijna twee ton. Daarbij komen dan nog vijf waterstoftanks van zo’n 10.000 euro per stuk, en allerlei elektronische componenten. De dieselmotor kun je natuurlijk weglaten, wat een besparing oplevert van zo’n 40.000 euro. Maar dat compenseert lang niet de meerprijs.”

Klanten vragen om CO2 neutraal

Waterstofverbranding maakt een trekker nog altijd iets duurder, maar het komt in de buurt van diesel. Daarbij is het onderhoud een stuk eenvoudiger, “vergelijkbaar met dat van een dieseltrekker”. Bij JCB zagen ze prototypes die onder uiteenlopende omstandigheden werden getest. Noot: “JCB heeft als uitgangspunt dat een waterstof aangedreven voertuig of machine hetzelfde moet kunnen als de dieselvariant. Het blijkt dat dit mogelijk is met waterstofverbranding.”

Accu-elektrische aandrijving gaat het voor de zware machines van Sturm-Jacobs in ieder geval niet worden. Andere vormen van duurzame energie zouden kunnen, maar persoonlijk gelooft Pim Sturm sterk in de verbrandingsmotor met waterstof. Zodra de eerste machines beschikbaar komen, staat hij vooraan in de rij. “Opdrachtgevers in de bouw vragen nu al om Co2-neutraal. Dat is waarom we al twee jaar geleden de mogelijkheden van waterstof zijn gaan verkennen. Al dachten we toen dat die weg makkelijker te bewandelen zou zijn dan nu blijkt.”

Noot: “We voelen allemaal dat de uitstoot door dieselmotoren steeds meer onder vuur komt te liggen. Waterstof lijkt voor zwaar materiaal de meeste potentie te hebben. Maar het gaat nog wel even duren voordat de eerste waterstoftrekkers op de markt komen.”